ХХ КЫЛЫМГА ЧЕЙИН КЫРГЫЗ КООМУНДАГЫ БИЛИМ БЕРҮҮНҮНҮН АЙРЫМ АСПЕКТТЕРИ

Авторлор

  • Aкматали Алимбеков Kыргыз-Түрк “Манас” университети

##semicolon##

https://doi.org/10.56122/..v1i2.467

##semicolon##

кыргыз коому, көчмөндүк, салт, тарбия, агартуучулук, тарых, билим берүү.

Аннотация

Бул макалада кыргыздардын  ХХ кылымга чейин кыргыз коомундагы  билим берүүнүнүн айрым аспектилери тарыхый ретроспективалык паралелдер аркылуу ачыкталат.

Кыргыздардын таалим-тарбия тарыхы узак доорлор арасы көчмөн цивилизациянын алкагында өнүгүп, жаш муундарды жашоо үчүн зарыл болгон билим, билгичтик көндүм жана тажрыйбаларга ээ кылууну көзөмөл туткан. Кыргыздар орто кылымда башка түрк уруулары менен бирдикте эн-тамга, петроглиф, идеограмма формасындагы жазуу маданиятын баштан кечиришкен. Тарыхый булактарда кыргыз уландары байыркы Кытайдын шаарларында билим алышканы тууралуу маалыматтар учурайт. Акындардын санат насыят,  улгу ырлары кадыресе таалим –тарбия  чыгармалары катары кабылданган. Жыйырманчы кылымдын башына чейин кыргыз жеринде Кыргызстанда  107 мектеп болуп, аларда 7045 бала билим алган.

##submission.citations##

Бартольд В. В. Кыргыздардын жана Кыргызстандын тарыхы боюнча тандалган эмгектер. – Б., 1996. –176 б.

Волков Г.Н. Этнопедагогика.– Чебоксары, 1974. – 213 с.

Kömleksiz, M., Çelikbay, A., & Alimbekov, A. Açıklamalı eğitim terimleri sözlüğü: Kırgızca-Türkçe-Rusça-İngilizce. 2002. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları.

Элери Битикчи Седентаризм – «научный» метод унижения кочевников// https://kgcode.akipress.org/unews/un_post:2096

ТойнбиА. Дж.Постижение истории. – М.: Прогресс, 1991. – 736 с.

Aлимбеков, А. Педагогический потенциал пословиц и поговорок. Русский язык и литература в школах Кыргызстана, 2000, №5-6- 129–140.

Алимбеков, А. Кыргыз элинин билим берүү салттары: Окуу куралы. – Б.: Педагогика, 2001. – 44 б.

Алимбеков, А. Окутуунун жалпы методдору. / А. Алимбеков, М. Ташпынар. - Б., 2004. – 232 б.

Гузев В.Г., Кляшторный С.Г. Древняя письменность Великой степи. // Тюркологический сборник. М.: 2009. С. 146-176.

Каратаев О., Эралиев С. Кыргыз этнографиясы боюнча сөздүк. Бишкек. "Бийиктик" – 2005, 267 б.

Кожобеков М. Орто кылымдагы Кыргыз каганатындагы билим туурасында // Кыргыз-түрк «Манас» университети. Коомдук илимдер журналы.-2002.-№, 3. - 34-39 б.б.

Сыдыков С., Конкобаев К. Байыркы Түрк жазуусу (VII-X кылымдар): окуу китеп.-Б.: КТМУ, 2001.-337 б.

Крюков М.В., Малявин В.В., Софронов М.В.. Китайский этнос в средние века (VII-XIII вв.). // М.: 1984. 336 с.

Малов С. Е. Енисейская письменность тюрков. Москва — Ленинград — 1952

Кляшторный С.Г.Древнетюркские рунические памятники как источник по истории Средней Азии. // М.: «Наука». 1964. - 214 с

Белинский В.Г. Избранные статьи. — М.: Детская литература, 1972. — 223 с.

Ирисов П. Ырчылар чыгармачылыгы: Окуу китеп. Б.: “Бийиктик”, 2004. 212 б.

Алимбеков, А. Түрк дүйнөсүнүн ойчулдарынын мурастарындагы педагогикалык идеялар. -Б.; 2017.- 272 б.

Тенишев Э. Улуттук доорго чейинки кыргыз адабий тили жөнүндө// Ала-Тоо, 1989, №8-9. – 145 - б.

Молдо Кылыч. Казалдар.-Фрунзе:Аадабият, 1991.-256 б.

жарыяланган

2025-10-23