Мектепке чейинки улуу тайпа курактагы балдарга математикалык «Сан жана саноо» бөлүмүндөгү жөнөкөй түшүнүктөрдү кыргыз этномаданий салттарынын элементтеринин негизинде калыптандыруу

Зырапа Абдывасиева; Айжамал Халмурзаева

doi:10.56122/..v1i2.384

Мектепке чейинки улуу тайпа курактагы балдарга математикалык «Сан жана саноо» бөлүмүндөгү жөнөкөй түшүнүктөрдү кыргыз этномаданий салттарынын элементтеринин негизинде калыптандыруу

Авторлор

Абдывасиева Зырапа А.Мырсабеков атындагы Ош мамлекеттик педагогикалык университети
Халмурзаева Айжамал Шадыбековна А.Мырсабеков атындагы Ош мамлекеттик педагогикалык университети

##semicolon##

https://doi.org/10.56122/..v1i2.384

##semicolon##

жөнөкөй, математикалык, түшүнүктөр, калыптандыруу, этнос, маданий, салттар

Аннотация

Мектепке чейинки билим берүүдө жөнөкөй математикалык түшүнүктөрдү калыптандыруу балдарда келечекте математикалык билим алуусуна негиз болору каралды. «Билим берүү жөнүндө» мыйзамда «… жалпы адамзаттык жана улуттук баалуулуктардын гармониялуу системасын калыптандырууга багытталары…» жөнүндө айтылганы белгиленди. Ага ылайык, адегенде, мектепке чейинки улуу тайпа курагындагы балдарга жөнөкөй математикалык түшүнүктөрдү калыптандыруунун мазмуну, андан кийин ошол эле жөнөкөй математикалык түшүнүктөрдүн кыргыз этно маданий салттарын айкалыштыруу менен калыптандыруунун мазмуну түзүлдү жана максаты каралды. Мында «Сан жана саноо» бөлүмүнө кеӊири токтолдук.

Улуттук регионалдык компонентте: Кыргыз тилинде 1ден 10го чейин саноого үйрөтүү: 5тен 10го чейинки ар бир сандын пайда болуусун удаасы менен тааныштыруу; 10 ичиндеги жанаша турган сандарды конкреттүү көптүктөрдү салыштыруунун негизинде үйрөтүү; барабарсыздыктан барабардыкты (жана тескерисинче) алууга үйрөтүү: кичине санга бир чүкөнү кошуу же чоң сандан бир чүкөнү алып салуу аркылуу; сандарды барабарлоо; чүкөлөрдү үлгү боюнча же берилген санга (10 чегинде) ылайык, чоң топтон бөлүп саноого үйрөтүү ж.б. кыргыз тилинде сандар жана башка математикалык түшүнүктөр айтылган ырлар, табышмактар, санак ырлары, макал-лакаптар, учкул сөздөр, оюндар, жаӊылмачтар жана жомоктор ж.б. менен тааныштыруу каралды.

##submission.citations##

КР “Билим берүү жөнүндө” мыйзамы (2023-жылдын 11-августу № 179), 8-берене, 2-глава. Билим берүү системасынын 7- пункту.

Ушинский, К. Д. Педагогические сочинения [Текст] : в 6 т. / К.Д. Ушинский; сост. С.Ф. Егоров. -М. : Педагогика, 1988. - Т. 1.-414 б.

Усова, А. П. Русское народное творчество в детском саду [Текст] / А. П. Усова. - М. : Просвещение, 1972. - 78 б.

История Кыргызстан [Текст] / под ред Дж.Осмонов. – Бишкек 2000-г. 43-с.

Философский словарь [Текст] / под ред. M. М. Розенталя, П. Ф. Юдина. - М.: Политиздат, 1963. - 544 б.

Е.Н. Цубер, преподаватель кафедры методик дошкольного образования Теория и методика формирования элементарных математических представлений детей дошкольного возраста БГПУ-2022-ж.

##submission.downloads##

МЕКТЕПКЕ ЧЕЙИНКИ УЛУУ ТАЙПА КУРАКТАГЫ БАЛДАРГА МАТЕМАТИКАЛЫК «САН ЖАНА САНОО» БӨЛҮМҮНДӨГҮ ЖӨНӨКӨЙ ТҮШҮНҮКТӨРДҮ КЫРГЫЗ ЭТНОМАДАНИЙ САЛТТАРЫНЫН ЭЛЕМЕНТТЕРИНИН НЕГИЗИНДЕ КАЛЫПТАНДЫРУУ

жарыяланган

2025-10-23

##submission.howToCite##

Абдывасиева, З., & Халмурзаева, А. (2025). Мектепке чейинки улуу тайпа курактагы балдарга математикалык «Сан жана саноо» бөлүмүндөгү жөнөкөй түшүнүктөрдү кыргыз этномаданий салттарынын элементтеринин негизинде калыптандыруу. А. Мырсабеков атындагы Ош мамлекеттик педагогикалык университетинин жарчысы, 1(2), 250–255. https://doi.org/10.56122/.v1i2.384

##submission.howToCite.downloadCitation##

Чыгаруу

Көлөм 1 № 2 (2025): А. Мырсабеков атындагы Ош мамлекеттик педагогикалык университетинин жарчысы

Бөлүм

Физикалык-математикалык илимдер

##submission.license##

##submission.copyrightStatement##

##submission.license.cc.by4.footer##

This work is licensed under the Creative Commons Attribution 4.0 International License. To view a copy of this license, visit http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/ or send a letter to Creative Commons, PO Box 1866, Mountain View, CA 94042, USA.